Bizim evde “Kim Milyoner Olmak İster” yarışması takip ediliyor. Ben de gelip geçerken denkgeldikçe takılıyorum ama benim takip ettiğim pek söylenemez.
Bazen izlediğim kısıtlı zamanda bile sorularda hata buluyorum. Benim bulduğum hatalarda genelde sorular yanlış ifade ediliyor ve/veya soruda belirtilmeyen varsayımlara dayanarak cevaplar belirleniyor. Şu anda aklımda bir örnek yok, bu sorulardan yakaladığımda paylaşırım.
Geçende babam kendi uzmanlık alanıyla ilgili bir hata yakaladı. Aslında o kadar bariz bir “yanlış ifade ediş” durumu ki konunun uzmanı olmayan biri de yakalar. (Ama babamdan asla kaçmaz.)
Soru şöyle:

İtalya’da bir banka, yerel üreticilere verdiği düşük faizli kredi karşılığında hangisini kasalarda ipotek olarak saklamaktadır?
A: Permesan peyniri
B: Riviera zeytinyağı
C: Trüf mantarı
D: Hamur mayası
Sorudaki hata şu: İpotek sadece gayrimenkullerin yani taşınmazların rehini anlamında kullanılır. Ev, arsa, dükkan vb. ipotek edilebilir. Peynir, zeytin, mantar vb. ipotek edilemez, tanım gereği.
Sözlüğünde rehin, “ödenince geri almak şartıyla bir borcun ödeneceğine teminat olarak borçlunun alacaklıya verdiği şey” şeklinde tarif edilmiş. İpotek ise taşınmazların rehini anlamında kullanılır. Bu sebeple “rehin” bir üst kavramdır. Maddi değeri olan her şey borca karşılık rehin edilebilir. “İpotek” ise taşınmazların rehini anlamına gelir.
Cevap seçeneklerinden hiçbiri taşınmaz olmadığından soruda ifade hatası bulunuyor.

Bu bahsettiğim hata kadar bariz olmasa da babam bir küçük noktaya daha işaret etti. Sorunun ifadesine göre anlıyoruz ki doğru cevap her neyse bankanın kasalarında saklanıyormuş. Diğer ürünleri bilmiyorum ama peynirler +4 derecenin üzerindeki sıcaklıklarda muhafaza edilirse bozulur. Hele ki İtalya gibi sıcak bir Akdeniz coğrafyasında. Banka kasasını da buzdolabı seviyesinde serinletecek bir tertibat olduğunu da sanmıyorum çünkü gerek yok. Bu mantıkla cevap verecek kişi permesan peyniri seçeneğini eleyebilir. Ne var ki sorunun doğru cevabının permesan peyniri olduğu ortaya çıkıyor.
Soruyu “… hangisini bankada rehin olarak saklamaktadır?” şeklinde sorsalardı bu iki hata da ortadan kalkacaktı. Bankaya buzdolabı alınmıştır, peynirler orada saklanmıştır, bu senaryoyu öngörebiliriz. Ama özellikle “kasada saklamaktadır” diye belirtilince işin içine başka faktörler giriyor.
İlgili video: https://www.facebook.com/watch/?v=221879239118829